B-cellen en MS: Bekijk de klinische connectie

Multiple sclerose (MS) wordt gekenmerkt door voortdurende ziekteactiviteit, zowel klinisch als subklinisch, wat een indicatie kan zijn voor toekomstige invaliditeit en tot permanent letsel kan leiden.^1,2,3

Subklinische ziekteactiviteit, aangetoond door MS-laesies, kan worden beoordeeld aan de hand van magnetische resonantiebeeldvorming (magnetic resonance imaging, MRI). Met MS geassocieerde laesies zijn een gevolg van demyelinisatie, veroorzaakt door lymfocyten, waaronder B-cellen.^4,5

B-cellen stimuleren voortdurende ziekteactiviteit bij MS.^4,6

B-cellen zijn aanwezig bij MS

B-cellen zijn volop aanwezig in het centraal zenuwstelsel (CZS) van patiënten met MS, maar veelal afwezig in het CZS van gezonde controlepersonen.^7,8

Frischer JM, et al. Brain 2009;132(pt 5):1175-89. Hergebruikt onder Creative Commons-licentie CC BY-NC 2.0 UK. PPMS = primair-progressieve MS; RRMS = relapsing-remitting MS; SPMS = secondair-progressieve MS. * Normale controlepersonen laten normaal gesproken weinig B-cellen zien in het CZS.

B-Cellen stimuleren ziekteprogressie bij MS

Demyelinisatielaesies zijn een kenmerk van ziekteactiviteit bij MS⁹
Een laesie in het CZS wordt vaak gekarakteriseerd door vage marges, demyelinisatie en opmerkelijk dichte populaties van verschillende soorten immuuncellen rond een bloedvat, waaronder T- en B-cellen⁹
Door het optreden van nieuwe laesies kan het risico op invaliditeitsprogressie aanzienlijk toenemen, zelfs bij afwezigheid van klinische terugval¹

Afbeelding overgenomen uit Rovira A, Alonso J, Cucurella G, et al. AJNR Am J Neuroradiol 1999;20(10):1939-45 © American Society of Neuroradiology.

RRMS

Fenotypes van relapsing-remitting MS (RRMS) kunnen als actief of inactief worden omschreven, waarbij actieve ziekte wordt gekarakteriseerd door activiteit op MRI en/of klinische terugvallen¹⁰
Bij RRMS tonen MRI-scans normaal gesproken kleine, periventriculaire laesies aan, ontstaan door focale ontsteking^5,11
CD20⁺B-cellen zijn vaak te vinden in het cerebrospinaal vocht (CSV) van patiënten met alle vormen van MS.⁶ Bij patiënten met RRMS correleren verhoogde B-celniveaus in het CSV met een verhoogd snelheid van ziekteprogressie⁷

Afbeelding overgenomen uit Castriota Scanderberg A, Tomaiuolo F, Sabatini U, Nocentini U, Grasso MG, Caltagirone C. van de afdelingen Radiologie en Neurologie, IRCCS, S. Lucia, Rome, Italië; en van de afdeling Neurologie, Universiteit Tor Vergata, Rome, Italië. AJNR Am J Neuroradiol 2000;21(5):862-8 © American Society of Neuroradiology.

PPMS

Primair-progressieve MS (PPMS) is onderdeel van het spectrum van progressieve MS en is naar alle waarschijnlijkheid niet pathofysiologisch onderscheidend ten opzichte van relapsing-remitting MS die zich in het progressief beloop bevindt¹⁰
Op MRI werden bij 42% van de patiënten met PPMS (gemiddelde ziekteduur 3,3 jaar) gadolinium-versterkte laesies waargenomen¹³
De diffuse hersenvliesontsteking bij PPMS wordt geassocieerd met demyeliniserende pathologie met B-cel-infiltratie en wordt in verband gebracht met ernstige klinische progressie¹⁴

Ziekteactiviteit is het gevolg van B- en T-cellen die zich door de bloed-hersenbarrière (BHB) naar het CZS bewegen

Bij normale homeostase wordt de toegang van immuuncellen tot het CZS niet volledig tegengehouden maar wel beperkt, door de BHB.¹⁵

Bij de vorming van een MS-laesie verplaatsen autoreactieve immuuncellen, waaronder geactiveerde B- en T-cellen, zich van de bloedbaan naar het CZS, waar ze prolifereren na interactie met een lichaamseigen neuro-antigeen.^15,16

De hypercellulariteit rond het bloedvat is een indicatie voor celproliferatie en de afbraak van de BHB vanwege de afscheiding van inflammatoire cytokines uit deze autoreactieve cellen.^9,15,17

B-cellen kunnen bijdragen aan de pathofysiologie van MS

Zodra ze zich in het CZS bevinden, hebben B-cellen het vermogen om de onderliggende pathofysiologie van MS te beïnvloeden door verschillende cruciale functies

Antigeenpresentatie:

Autoreactieve B-cellen in het CZS presenteren lichaamseigen neuroantigenen, dit zorgt voor een abnormale activatie van de T-cellen en de T-celproliferatiereactie tegen neuraal weefsel, wat tot auto-immuniteit leidt^4,6

Cytokineproductie:

B-cellen produceren bij patiënten met MS meer pro-inflammatoire cytokines dan bij mensen zonder de ziekte.¹⁸ Deze productietoename leidt tot een verminderd vermogen tot regulering van andere immuunreacties^18,19

Productie van auto-antilichamen:

Autoreactieve B-cellen stimuleren de productie van auto-antilichamen tegen neuraal weefsel, wat bijdraagt aan de schade.⁴ B-cel-antilichamen kunnen ook andere immuuncellen activeren, waaronder macrofagen en naturalkillercellen, om weefsel te vernietigen²⁰

Ectopische lymfefollikel-gelijkende ophopingen:

Bij progressieve MS kunnen er ophopingen van B-cellen, T-cellen en folliculaire dendritische cellen ontstaan in de hersenvliezen.^21,22 Deze ophopingen worden in verband gebracht met activatie van de microglia, lokale ontsteking en neuronaal verlies in de nabije cortex

Referenties

1. Prosperini L, et al. Eur J Neurol 2009;16(11):1202–9.
2. Deloire M, et al. Mult Scler 2010:16(5):581–7.
3. Tremlett H, et al. Neurology 2009;73(20):1616–23.
4. Bar-Or A, Semin Neurol 2008;28(1):29–45.
5. Bruck W. J Neurol 2005;252(suppl 5):v3–9.
6. Ireland SJ, et al. Autoimmunity 2012;45(5):400–14.
7. Cepok S, et al. Brain 2005;128(pt 7):1667–76.
8. Frischer JM, et al. Brain 2009;132(pt 5):1175–89.
9. Frohman EM, et al. N Engl J Med 2006;354(9):942–55.
10. Lublin FD, Reingold SC. Neurology 1996;46(4):907–11.
11. Sahraian MA, Eshagh A. Clin Neurol Neurosurg 2010;112(7):609–15.

12. Lublin FD, et al. Neurology 2014;83:1–9.
13. Ingle GT, et al. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2005;76:1255–58.
14. Choi SR, et al. Brain 2012;135(pt 10)2925-37
15. Ortiz GG, et al. Arch Med Res 2014;45(8):687–97.
16. Hartung HP, et al. Handbook of Clinical Neurology 2014;122(3rd series):3–14.
17. Palmer AM. Cardiovasc Psychiatry Neurology 2013;2013:530356.
18. Bar-Or A, et al. Ann Neurol 2010;67(4):452–61.
19. Duddy M, et al. J Immunol 2007;178(10):6092–9.
20. Weber MS, et al. Biochem Biophys Acta 2011;1812(2):239–45.
21. Serafini B, et al. Brain Pathol 2004;14(2):164–74.
22. Magliozzi R, et al. Ann Neurol 2010;68(4):477–93.

Kom meer te weten over B-cellen en Multiple Sclerose

August 2016, NP/OCRE/1507/0020l(1)